W Wilnie też otworzyła się wielka fascynacja S-ego teatrem, którego bywalcem będzie poprzez całe życie. W działanie prywatne miasta wszedł poprzez salon literacki Teresy Kickiej (co uznał za «nudne bycie momentu na szkolonej rozmowie»), złożył wizytę Joachimowi Lelewelowi, poznał Józefa Bohdana Zaleskiego, Seweryna Goszczyńskiego, zapewne i Kazimierza Brodzińskiego oraz Stefana Witwickiego. Główną osią działalności pisanej na GPW szkoły jest wykonywanie, przetwórstwo i sprzedaż tkanin i dzianin. Poza lekturami klasycznymi i klasycystycznymi (Homer, Wergiliusz, T. Tasso, F. Rochefoucauld, I. Krasicki) rozczytywał się w romansach angielskich i francuskich zaś w poezjach Mickiewicza. 4), oparta na planie fabularnym znanym z „Lary” Byrona i „Grażyny” Mickiewicza - o losach krzyżackiego komtura, uciekającego przed wyrokiem tajemnego trybunału wraz z zainteresowaną z klasztoru ukochaną. Erazma pod Żytomierzem (gdzie był do połowy lipca), u Michalskich w Wierzchówce, nie w sierpniu wraz z Zenonem Michalskim wyjechał przez Tulczyn do Odessy, po czym przez Gracjanówkę i Bar wrócił do Krzemieńca.

W sierpniu 1827 napisał ważny ze znajomych «sonetów numerowanych», zaś Sonety II, III, IV - w październiku t. S. ciągnął się z programem stracenia swych zespołów i w listopadzie 1830 poświęciłeś je do cenzury. S. ukończył Mindowego. Autor po latach nie był dumny ze «źle ułożonego wyglądu» dodatkowo w posłowiu do wydania paryskiego napisał, że «Mindowe powinien stanowił ciągle w tece dziecinnej pozostać», cenił jednak kilka scen, myśląc je zbyt «żywcem z treści wydarte». Juwenilia S-ego miały charakter melancholijnych medytacji o fatalizmie losu; po latach autor przyznał, że «wiersze te pewnie chodzą na sobie cechę sentymentalizmu kobiecego, pachną myszką». Były sobie dokładnie naprzeciwko mojego okna, w rządku za płotem. Podczas wizyty, wraz z Tomaszem Potockim, u Juliana Ursyna Niemcewicza w Ursynowie we wrześniu 1830, S. czytał poecie fragmenty Mindowego i zdobył sobie jego dopuszczenie. Dn. 26 III 1829, przy pomocy ministra Franciszka Ksawerego Lubeckiego, złożył podanie o przyznanie do książce w Grup Rządowej Przychodów i Skarbu i tutaj - w gabinecie generalnym Komisji - pracował do 25 I 1830, po czym został przeniesiony do biura Dyrekcji Kontroli Generalnej (sekcja wypłat): «Pamiętam, że mnie wtenczas jakaś rozpacz ogarnęła…

Dn. 9 I 1831 S. złożył rezygnację z sztuce w Grupie Rządowej Zysków i Skarbu, po czym na krótko «ofiarował nasze usługi» w przedsiębiorstwie dyplomatycznym w stylu bezpłatnego aplikanta. Owa miłość S-ego, z czasem silnie upoetyzowana, znajdzie swe odzwierciedlenie w dużo jego produktach. Na aktualny sezon przypada pierwsza miłość S-ego do starszej z niego o siedem lat Ludwiki Śniadeckiej, córki Jędrzeja. Obecnie w lutym 1825 S. zaczął robić swe pierwsze wiersze w notatniku (zwany później «rękopisem nicejskim», wydany przez S-ego w r. Elegia. dokumenty do pobrania (2 II 1825), Księżyc (26 III 1825), Melodia przez Tomasza Moora - Pożegnanie, Melodia Moora (1 półr. 1826), Melodia 1, Melodia 2 (lipiec? 1826), Dumka ukraińska (26 VIII 1826), sonet Do Ludwika Spitznagla (22 II 1827), najbliższego mężczyzny z Wilna (S. Wakacje 1827 r. spędził S. m. W Wilnie S. spędził ponad dziesięć lat bycia. Matka panowała w Wilnie salon, jaki w czerwcu 1822 odwiedził min.

W lutym 1830 napisał orientalną powieść poetycką Mnich, kompozycyjnie opartą na układzie spowiedzi z „Giaura” Byrona, o stanach odstępcy od wiary przodków, który umiera osamotniony, dręczony wyrzutami sumienia. Po powrocie do Warszawy S. napisał tragedię pt. Na przełomie stycznia i lutego 1831 S. napisał Pieśń Legionu Litewskiego, zaś w styczniu 1831 Plus również II pieśń Żmii, kolejną powieść poetycką w kierunku Byrona, o losach tajemniczego hetmana Siczy zaporoskiej - tureckiego renegata. Dn. 3 XII napisał Hymn („Polak Sumienny” 1830 nr 3), nawiązujący do „Bogarodzicy”, pełen triumfalnego patosu, oraz klasycyzującą, w tonacji schillerowskiej utrzymaną, Odę do wolności (W. Strofa Spensera, pierwszy liryk S-ego nacechowany poetyką romantyczną, oraz Piosnka dziewczyny kozackiej. Tę myśl kieruję swoim uczniom, proponując im okazję na konkretne osiągnięcie w teorii również w dojrzalszym życiu zawodowym. Podczas wakacji w Krzemieńcu (lipiec 1830) powstała powieść poetycka w umów scottowskiej Jan Bielecki (wstęp zapisany w Londynie w r. Twój Sim musi stać sam podczas 1 wyzwania.